Activity drivers, czyli nośniki kosztów działań

Identyfikacja nośników kosztów działań (activity drivers) wymagana dla wdrożenia rachunku kosztów działań nie jest zadaniem łatwym. Warto zwrócić uwagę na kilka podstawowych zasad, których przestrzegania w dużym stopniu zarówno ułatwi proces wdrożeniowy.

Jak zapewnić pozyskanie bardziej wiarygodnych wyników?
Nośniki kosztów działań są podstawą rozliczania kosztów zgromadzonych w pulach kosztowych działań na produkty (obiekty kosztowe) korzystające z tych działań. Trzeba podkreślić, że niektórym działaniom można przyporządkować kilka różnych nośników kosztów. Ważne jest jednak, a by do kalkulacji produktów wybrać spośród nich najodpowiedniejszą jednostkę miary.

Wielkość uznana za nośnik kosztów działania (activity driver) powinna:

• odzwierciedlać zapotrzebowania danego produktu w stosunku do pozostałych produktów na dane działanie,
• wskazywać przyczynę powstawania kosztów (lub powinna być z nią skorelowana),
• być zrozumiała i łatwa do zmierzenia.

W czasie określania nośników kosztów działań należy zawsze zadawać pytanie: czy jeden produkt wymaga większej ilości danego działania niż inny, a jeżeli tak to dlaczego. W tym procesie ważne jest uzyskanie merytorycznego wsparcia ze strony osób, które są bezpośrednio włączone w wykonywanie danego działania, gdyż często na poziomie wydziału czy oddziału, poza niejako „oficjalnym” systemem informacyjnym przedsiębiorstwa są gromadzone dane, które mogą być wykorzystane do okręcenia nośników kosztów poszczególnych działań.

Poniżej zostały zamieszczone przykładowe działania z odpowiadającym im nośnikiem kosztów.

• Dostarczenie materiałów – liczba serii.
• Przezbrajanie maszyn i urządzeń – liczba odmian.
• Koszty ruchu – liczba maszynogodzin.
• Transport wewnętrzny – liczba sztuk.
• Wysyłka produktów – liczba partii.

Czynnikiem, który w procesie określania nośników kosztów działań należy bardzo starannie rozważyć, jest kwestia kosztu zbierania informacji. Pomimo bowiem tego, że wybrany nośnik będzie lepiej od innych odzwierciedlał przyczynę powstawania kosztów i zapotrzebowania danego produktu w stosunku do pozostałych produktów na dane działanie, nie będzie on przyjęty za właściwy nośnik kosztów działania dla potrzeb kalkulacji ABC, jeżeli jest trudny do mierzenia lub jego pomiar jest zbyt kosztowny. Poprawa dokładności kalkulacji może nie być dostatecznie duży, aby usprawiedliwić dodatkowe koszty gromadzenia informacji o nośniku kosztów określonego działania. Zdarza się, że zamiast nośników „najlepszych” wykorzystuje się te „nieco gorsze”, ale za to łatwiejsze do zmierzenia.

Należy pamiętać, że w praktyce najprawdopodobniej nie uda się określić dla każdego zidentyfikowanego działania takiego nośnika, który idealnie odda związek między kosztami danego działania a produktem. Niekiedy dla odniesienia kosztów takiego działania na produkt będzie konieczne zastosowanie klucza rozliczeniowego opartego na ilości czy koszcie produkcji, czyli klucza podziałowego będącego najpoważniejszą wadą w tradycyjnym rachunku kosztów. Niestety kalkulacja ABC nie eliminuje wszystkich problemów związanych z rozliczaniem kosztów pośrednich i nie wszystkie koszty pośrednie uda się przy zastosowaniu rachunku kosztów działań odnieść na produkty poprzez wykorzystanie nośników kosztów działań (odzwierciedlających przyczynę powstawania kosztów i zapotrzebowania danego produktu na dane działanie). Jednak ostatecznie procent opisywanych kosztów będzie i tak nieporównywalnie mniejszy niż w przypadku tradycyjnych systemów rachunku kosztów, a co za tym idzie wielkość zniekształceń będzie również nieporównywalnie mniejsza.

www.archman.pl